Hester Havelaar, beleidsmedewerker bij Halt met een focus op het ontwikkelen van lesmateriaal /voorlichtingen in het kader van wapens en geweld; aangesloten bij het landelijk overleg Wapens en Jongeren. (Foto‘s: Michelle Muus)

“We krijgen overal uit het land aanvragen uit het basis- en voortgezet onderwijs voor onze voorlichtingsles over wapens en geweld”, verklaart beleidsmedewerker Hester Havelaar van Halt. “Mensen hebben vaak de indruk dat de problematiek zich beperkt tot grote steden en de straatcultuur, maar dat is zeker niet waar. De trend is echt landelijk. Imitatiegedrag kan immers overal plaatsvinden. Social media spelen daar een grote rol in.”

Trend keren

Halt is een landelijk werkende stichting die zich richt op het voorkomen van fouten (voorlichting, preventie) of het leren van fouten (Halt-straf, interventies) bij minderjarigen en soms ook jongvolwassenen. "Op basis van signalen dat het dragen van wapens onder jongeren een trend dreigt te worden, hebben we ons aanbod aan voorlichtingslessen en interventies onder de loep gehouden: wat kunnen wij doen om deze trend te keren? Bewustwording is de eerste stap en werkt preventief; gedragsverandering vergt een langere adem", legt ze uit.

Kern van de bewustwording is de boodschap: 'niet alles wat je ziet op social media is normaal'. Havelaar: "In hun eigen bubbel kunnen jonge mensen het beeld krijgen dat het dragen van een wapen erbij hoort. Social media versterken dit beeld en versnellen de verspreiding ervan. Leerlingen zien leeftijdgenoten met wapens en met dure spullen. Dat lijkt glamorous en stoer, maar de andere kant van de medaille blijft buiten beeld: jonge mensen met grote financiële problemen, relationele ellende, slachtoffers, het verdriet van hun ouders."

Voorlichtingsles

Die andere kant brengt Halt wél in beeld. In de voorlichtingsles ‘Wapens en geweld’ gaan klassen onder leiding van een Halt-medewerker aan de slag met het thema. "De les maakt veel indruk, blijkt uit reacties en evaluaties. Jongeren worden zich bewust dat wapenbezit echt niet normaal is en dat 99,5 procent van de Nederlanders daar zo over denkt." De voorlichting is een interactief lesuur met vaste onderdelen (films, dialoog, groepsopdracht), afgestemd op de doelgroep. "In het VO – de grootste afnemer – geven we de les bij voorkeur in het mentor-uur. Het kan namelijk best veel losmaken en dan is het goed als de mentor er een follow-up aan kan geven."

De les is ook beschikbaar voor het mbo, maar wordt nog niet zoveel ingezet. "We zijn nog aan het verkennen hoe we ons aanbod op het mbo verder kunnen realiseren", licht ze toe. "Ook kan het mbo gebruik maken van onze Halt-spreekuren voor leerlingen met grensoverschrijdend gedrag" (red.: zie onder).

Voor de hoogste groepen van het PO zet Halt de voorlichtingsles op een aangepaste manier in. "Een beetje à la het Jeugdjournaal: zonder heftige beelden, maar wel duidelijk. We behandelen het niet kinderachtig, want het is geen kinderachtig onderwerp", benadrukt ze. "Kinderen van die leeftijd zijn echt niet onwetend, ook al staat het onderwerp wat verder van ze af. Voor deze doelgroep draait de les om normbesef."

Ouderbijeenkomst

Vanaf januari 2022 kunnen scholen (PO, VO en mbo) ook de ouderbijeenkomst over wapens en geweld inzetten. "Die koppelen we graag aan de voorlichtingsles. Dan komt het gesprek erover niet alleen op school op gang, maar ook thuis. Op het moment dat ouders betrokken zijn, krijg je een veel hoger rendement van een les. Het kan veel uitmaken als ouders zich er bewust van zijn waar jongeren online aan blootgesteld worden." De ouderbijeenkomst kan per klas of per jaargang ingezet worden, bijvoorbeeld voor alle eerstejaars. "Het kan fysiek of digitaal; dat laatste leidt meestal tot een hogere opkomst."

Halt-spreekuur op school

Ook voor individuele leerlingen kan Halt op school iets betekenen. "Sinds een aantal jaar kunnen scholen ons inschakelen voor 1 op 1-gesprekken met leerlingen die grensoverschrijdend gedrag vertonen. Denk aan het uitschelden van een medewerker, recalcitrant gedrag, vaak de klas uitgestuurd worden. Voor dit spreekuur is periodiek op gezette tijden een Halt-medewerker op de school aanwezig. Waar wenselijk kan de Halt-medewerker interventies inzetten, zoals een training agressie-regulatie of sociale vaardigheden. Dat gebeurt overigens op vrijwillige basis, in overleg met ouders. Er gaat vaak een preventieve werking vanuit; het kan een schorsing voorkomen. Want daar is uiteindelijk niemand bij gebaat."